Psikiyatri çeşitli bileşenlere sahip son derece kompleks bir tıp branşıdır.
Psikiyatrinin çok bileşenli ve kompleks yapısı, pratikte çeşitli zorlukların ortaya çıkmasına neden olur. Bu zorluklarından biri, psikiyatrik bozukluklara neden olabilecek veya katkıda bulunabilecek çok çeşitli faktörler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır.
Psikiyatrik bozukluklara neden olan faktörler, travmatik deneyimlerden bozulan nörotransmitterlere, varoluşsal endişelerden ekonomik yoksunluklara ve sosyal dışlanmadan kötü genetik mirasa kadar geniş sınırlara uzanır. Zihinsel sağlığı etkileyen faktörler ve bu faktörlerin nasıl bir etkileşime girdiği, sadece tanı koyarken değil, aynı zamanda tanı konmuş bireyler arasında zaman içinde çeşitli farklılıkların görüleceği gerçeğini unutmamayı gerektirir.
İyi bir klinisyen yukarda bahsedilen karmaşıklığı iyi anlar ve yönetir. Dolayısıyla deneyimli bir psikiyatrist, insanı zihni olan bir beden ve bu yapının hem kendisiyle hem de diğer varlıklarla ilişki kuran bir yönü olduğunu her zaman göz önünde bulundurur.
Böylece usta bir psikiyatr bir yandan insanın bedenini ve beynini, diğer yandan kurduğu tüm ilişki biçimlerini gözden kaçırmadan işini sürdürür. Bu kapsayıcı yaklaşım, psikiyatrik bozuklukların gelişiminde ve devam etmesinde rol oynayan birçok faktörü bütünleştirici bir tarzda ele almayı zorunlu kılar.
Zihne, bedene ve ilişkiye aktif bir bakış açısıyla bakıldığında, hem psikiyatrik bozuklukların doğasına hem de bu bozuklukların gelişiminde ve tedavisinde yer alan etkenlerle ilgili yeni bir anlayışa nüfuz edilebilir.
Sık Görülen Psikiyatrik Belirti Alanları Nelerdir?
Psikiyatrik rahatsızlığı olanlarda aşağıdaki alanlarda çeşitli belirti ve bulgular ortaya çıkar. Bu belirti ve bulgular psikiyatrik muayene ile tespit edilir. Psikiyatrik belirtiler ve bulgular teşhis ve tedavide diğer tıp disiplinlerinden daha fazla öneme önem sahiptir. Birçok bozukluğun tanısı için gözlem, öykü ve muayene gereklidir.
Bu belirti ve bulgular şu alanlarda kendini gösterir: Genel görünüm, İlişki tarzı, Bilinç, Yönelim, Dikkat, Bellek, Zekâ, Algılama, Düşünce, Duygudurum ve Duygulanım, Uyku, İştah, Cinsel istek, İçgörü, Yargılama, Psikomotor aktivite ve Davranış.
Psikiyatrik Bozukluklar Nelerdir?
Çeşitli tanı sistemlerinde farklı psikiyatrik bozukluklardan bahsedilebilir. En sık görülen rahatsızlıkların ve sorunların bir listesi aşağıda verilmiştir.
1- Otizm ve Asperger gibi Nörogelişimsel Bozukluklar
2- Şizofreni ve Diğer Psikotik Durumlarla Giden Bozukluklar
3- Depresyon gibi Duygudurum Bozuklukları
4- Bipolar Bozukluklar
5- Panik Bozukluk gibi Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları
6- Obsesif Kompulsif Bozukluk ve İlişkili Bozukluklar
7- Travma ve Stresle İlişkili Bozukluklar
8- Cilt ve Kalp hastalıklarını etkileyen Stresle İlişkili Bedensel Hastalıklar
9- Yeme Bozuklukları
10- Uyku-Uyanıklık Bozuklukları
11- Cinsel İşlev Bozuklukları
12- Cinsel Kimlik Bozukluğu
13- Dürtü-Denetim ve Davranım Bozuklukları
14- Madde ile İlişkili Bozukluklar ve Bağımlılık Bozukluklar
15- Demans ve Dikkat Eksikliği gibi Bilişsel (Kognitif) Bozukluklar
16- Kişilik Bozuklukları
17- Disosiyatif Bozukluklar
18- Bedensel Belirti (Somatik Semptom) Bozuklukları
19- Kişilerarası ilişki sorunları
20- Evlilik sorunları
Psikiyatrik Bozukluk Tanısı Nasıl Konur?
Psikiyatrik bozuklukların tanısı psikiyatri uzmanlarının psikiyatrik belirtileri gözlemlemesi, belirtilerin öyküsünü alması ve kişiyi muayene etmesi ile elde edilen bulgulara dayanarak konur. Bazen tanı koyarken kan, idrar, CT, MR, EEG, PET, MEG, fMRI ve PSG gibi çeşitli bedensel tetkiklerden ve psikometrik testlerden yardım alınabilir.
Psikoterapi Nedir?
Psikoterapi kısaca bireyin psikolojik acısını gidermeyi amaçlayan her türlü psikolojik prosedür olarak tanımlanabilir. Psikoterapi geniş anlamda ise özel olarak danışanın acı çektiği bir sorunu çözmek amacıyla bir terapist ve bir danışan ya da hastayı içeren özel bir uygulama olarak tanımlanabilir. Çeşitli psikoterapi türleri arasında, Bireysel Terapiler, Grup Terapileri, Bilişsel Davranışçı Terapiler, EMDR, Evlilik ve Çift Terapileri, Aile Terapileri ve Kişiye Özel Terapiler sayılabilir.
Psikoterapi uygulayan profesyonellere psikoterapist denir. Bu kişilerin iyi bir klinik bilgi ve tecrübeye sahip olması çok önemlidir. Klinik bilgi ve tecrübeden yoksun olunan durumlarda pek çok danışan ve hasta doğru bir şekilde değerlendirilememekte ve tedavi edilememektedir.
Psikiyatride Kullanılan Biyolojik Tedaviler Nelerdir?
Biyolojik tedavi derken bedende ortaya çıkan belirtilerin ya da psikiyatrik rahatsızlıkların bedensel mekanizmalarının düzeltilmesi amacıyla kullanılan çeşitli fiziksel ve kimyasal müdahaleler kastedilir.
Biyolojik tedavilerin başında ilaç tedavisi gelir. İlaç dışında EKT, TMS, VNS, Psikocerrahi, PAP ve diğer uygulamalar sayılabilir.